Neden çoğu gezegen ve ay (çoğunlukla) küreseldir?
Gökbilimciler, Dünya'daki ve uzaydaki teleskoplar aracılığıyla evrenin en uzak noktalarına göz atabilirler. Ve gezegen ne kadar uzakta ya da ne kadar garip olursa olsun, uzayda en azından bir şey doğru gibi görünüyor: Pek çok şey küreseldir.
Peki bu gök cisimlerini yuvarlak yapan şey nedir? Kısacası yer çekimidir .
Kaliforniya'daki Jet Propulsion Laboratuvarı'nda bulunan NASA'nın Ötegezegen Keşif Programında astrofizikçi olan Anjali Tripathi , WordsSideKick.com'a "Uzayda bu kadar çok şeyin yuvarlak olduğunu bilmemiz oldukça şaşırtıcı" dedi. Yerçekiminin yuvarlama etkisi, öz yer çekiminin, yani bir nesnenin (bu örnekte bir gök cisminin) kendi üzerine uyguladığı yer çekiminin bir sonucudur. Bir gezegen ya da belki bir ay yeterli kütle biriktirdiğinde, kendi yerçekimi onu küre benzeri bir şekle çekecektir.
Evrenin cisimleri yaklaşık 13,8 milyar yıl önce Büyük Patlama'nın patlamasından sonra oluşmuştur. Çörek şeklindeki devasa toz bulutlarının içinde dolaşan minik toz parçacıkları çarpışmaya başladı. NASA'ya göre eğer çarpışma yeterince hafif olsaydı , toz parçacıkları birbirine karışacaktı. Çarpışma üstüne çarpışma kartopu etkisi yarattı; Gelişmekte olan bir gezegen ne kadar çok kütle biriktirirse, yerçekimi de o kadar arttı ve o kadar çok maddeyi kendine çekti.
Avrupa Uzay Ajansı'nın Madrid'deki ESAC Bilim Veri Merkezi'nin başkanı ve gökbilimci Bruno Merín , "Yerçekimi tüm maddeyi ağırlık merkezine doğru çekiyor" dedi . Tıpkı mutfak lavabosu gibi, dedi ki: "Tüm su alttaki delikten akacak." Gezegenler söz konusu olduğunda, "maddenin her parçası ağırlık merkezine mümkün olduğu kadar yaklaşmaya çalışıyor."
Gezegensel cisimler, her noktanın mümkün olduğu kadar merkeze yakın olduğu bir denge durumu bulana kadar maddeyi hareket ettirmeye devam edecekler. Merín, WordsSideKick.com'a, uzayda bu tür bir dengeyi sağlayan tek şeklin bir küre olduğunu söyledi.
Merkür ve Venüs neredeyse mükemmel kürelerdir çünkü daha yavaş dönen kaya gezegenlerdir. Merin, "buz tabakasının çok eşit bir şekilde dağılması" nedeniyle buz gezegenlerinin neredeyse mükemmel yuvarlak olma eğiliminde olduğunu söyledi.
Ancak "yuvarlak" her gezegenin mükemmel bir küre olduğu anlamına gelmez; gaz devleri Jüpiter ve Satürn, çok hızlı döndükleri için ekvatorda şişkinlik yapıyor. NASA'ya göre Satürn mükemmel bir küre yerine birinin üzerinde oturduğu bir basketbol topuna benziyor . Dönen bir nesneye uygulanan dış kuvvet olan merkezkaç kuvveti nedeniyle Dünya'da bile %1'den daha az küçük bir şişkinlik vardır . Yani Dünya yassı veya hafif basık bir küredir.
Evren kürelerle dolu olmasına rağmen uzaydaki pek çok cisim uzaktan bile küresel değildir. Asteroitler ve kuyruklu yıldızlar , çarpışmalar ve yıldızlararası dönüşlerle değişen herhangi bir şekle sahip olabilir . Mars'ın Phobos adında patates şeklinde bir uydusu vardır; Aslında, güneş sistemindeki bilinen yaklaşık 300 uydudan yalnızca 20'si beklediğimiz tanıdık yuvarlak şekle sahiptir, geri kalanı daha düzensizdir. Tripathi, tüm bu küresel olmayan cisimlerin nedeninin: Düşük kütlelerinin, şekillerini eşitlemek için yeterli yerçekimine sahip olmadıkları anlamına geldiğini söyledi.
0 Yorumlar