Eğer Dünya'nın merkezinden başlayıp gezegenimizin en yüksek zirvesine çıkan devasa bir mezuranız olsaydı, Everest Dağı'na bakıyor olmazdınız. Aksine, dünyanın en yüksek dağı dünyanın diğer tarafında olurdu: Ekvador'un Chimborazo'su.
Bu durumda Chimborazo kazanır, çünkü Dünya aslında iki elini bir topun üstüne ve altına bastıran bir insan gibi kutuplarda biraz ezilir. Sonuç olarak, Ekvator'un oturduğu yer olan ekvator öne çıkıyor. Mükemmel bir küreden ziyade, Dünya "basıktır", yani hafifçe düzleştirilmiş bir küre şeklindedir.
NASA'nın Pasadena, California'daki Jet Propulsion Laboratuvarı'nda gezegen bilimcisi olan James Tuttle Keane, "Aslında, çoğu gezegen ve ay gerçek küreler değildir; genellikle bir şekilde ezilirler" dedi. Öyleyse neden Dünya ve diğer gezegenler ve aylar mükemmel bir şekilde yuvarlak değil?
Dönen bir gezegen merkezkaç kuvvetine maruz kalır. Hareket halinde de görebilirsiniz: Bir sandalyede veya ayaklarınızın üzerinde dönerseniz, merkezinizden uzaklaştığını hissetmelisiniz. Belki kolların veya bacakların sallanacak. Ya da bir atlıkarıncada oturuyorsanız, "o atlıkarınca üzerinde size etki eden biraz fazladan bir kuvvet var ve bu yüzden kendinizi kenara çekilmiş gibi hissediyorsunuz" dedi Keane.
Gezegenler ve uydular döndüğü için, merkezkaç kuvveti onların ekvatorlarında şişmesine neden olur. Etki çok ince olabilir, ancak bunun iyi örnekleri Jüpiter ve Satürn'dür. Her iki gaz devinin küresel bir görüntüsüne bakarsanız, hafifçe ezildiğini ve orta şişkinliklerini fark edeceksiniz. Keane, bu gezegenlerin ezilmiş şeklinin daha belirgin olduğunu çünkü güneş sistemindeki en hızlı dönen gezegenler olduklarını söyledi. Bir şey ne kadar hızlı dönerse, ona merkezkaç kuvveti o kadar fazla etki eder.
Keane, bir cisme etki eden merkezkaç kuvvetinin aşırı bir örneğinin cüce gezegen Haumea olduğunu söyledi. Cüce gezegen, Neptün'ün yörüngesinin dışındaki buzlu nesnelerin bir bölgesi olan Kuiper Kuşağı'nda bulunur. Haumea, Plüton'un büyüklüğünde, ancak o kadar hızlı dönüyor ki (her dört saatte bir tam dönüş ), "neredeyse yumurta şeklinde" dedi Keane.
0 Yorumlar